Laatste nieuws

De Event Horizon Telescope heeft bij waarnemingen over meerdere jaren veranderende polarisatiepatronen gezien bij een superzwaar zwart gat. Ook kon de telescoop de richting van een smalle straal deeltjes die met de snelheid van het licht uit de rand van het gat schiet, beter bestuderen. Onder andere Michael Janssen van de Radboud Universiteit was betrokken bij het onderzoek.

Een nieuw ontdekt ver object dat astronomen ‘The Cliff’ hebben genoemd, zou een raadsel kunnen oplossen dat is ontstaan door enkele van de eerste waarnemingen van het verre heelal met de James Webb ruimtetelescoop, in verband met de ontdekking van een populatie objecten die ‘kleine rode stippen’ worden genoemd. Men dacht dat deze objecten jonge sterrenstelsels waren, maar met een zodanige massa dat dit moeilijk te verklaren was in de huidige modellen van kosmische evolutie. 'The Cliff' heeft geleid tot een voorstel dat dit probleem zou kunnen oplossen: kleine rode stippen zijn geen sterrenstelsels, maar superzware zwarte gaten die zijn ingebed in een dikke gasomhulling. De onderzoekers noemen deze nieuwe klasse objecten ‘zwarte gat-sterren’.

Het heeft een massa die miljoenen keren zo groot is als die van de zon en strekt zich uit over honderden lichtjaren. Het ligt zo dichtbij in de Melkweg dat het groter aan de hemel zou lijken dan de zon of de maan, als je het zou kunnen zien. Maar deze immense wolk, geïdentificeerd door astronomen in een preprint die vorige maand online werd geplaatst, bestaat uit volstrekt onzichtbare donkere materie.

Minder dan drie weken na de lancering van de eerste MetOp Second Generation-weersatelliet, MetOp-SG-A1, is deze opmerkelijke nieuwe satelliet al begonnen met het verzenden van gegevens van twee van zijn geavanceerde instrumenten, wat een veelbelovend voorproefje geeft van wat er nog komen gaat. De MetOp Second Generation (MetOp-SG)-missie bouwt voort op het bewezen succes van de eerste generatie MetOp-satellieten en waarborgt de stroom van essentiële gegevens voor wereldwijde weersvoorspellingen en klimaatmonitoring, terwijl er belangrijke verbeteringen zijn doorgevoerd op het gebied van prestaties en resolutie.

Om nabije interessante exoplaneten te kunnen waarnemen, is volgens een nieuwe studie naar hoe de volgende grote ruimtetelescoop eruit zou kunnen zien, wellicht een nieuw telescoopontwerp nodig dat rechthoekig is in plaats van cirkelvormig. "We laten zien dat het mogelijk is om nabije, aardachtige planeten te vinden die rond zonachtige sterren draaien met een telescoop die ongeveer even groot is als de James Webb Space Telescope, die op ongeveer dezelfde infraroodgolflengte werkt als JWST, met een spiegel die een rechthoek is van 1 bij 20 meter in plaats van een cirkel met een diameter van 6,5 meter," schreef Heidi Newberg, hoogleraar astrofysica aan het Rensselaer Polytechnic Institute in New York, in een redactioneel artikel over het concept.

Bij alle astronomische ogen zijn gericht op 3I/ATLAS, onze meest recente interstellaire bezoeker die begin juli werd ontdekt. Gezien zijn relatief korte observatieperiode in ons zonnestelsel, en vooral zijn naderende perihelium in oktober van dit jaar, is er veel observatievermogen op gericht. Dat omvat ook de krachtigste ruimtetelescoop die er bestaat, en een recent artikel dat vooraf is gepubliceerd op arXiv beschrijft wat de James Webb Space Telescope (JWST) heeft ontdekt in de coma van de komeet.

Een team van astronomen onder leiding van promovendus Richelle van Capelleveen (Sterrewacht Leiden) heeft voor het eerst een exoplaneet ontdekt die is ingebed in een schoongeveegde baan in een protoplanetaire schijf met meerdere ringen. Ze hebben het beeld vastgelegd in directe waarnemingen met ESO’s Very Large Telescope in Chili. Het resultaat is vandaag gepubliceerd in The Astrophysical Journal Letters. Een parallel artikel, onder leiding van Laird Close (Universiteit van Arizona, VS), beschrijft in detail de detectie van gasaccretie op de exoplaneet.

Een internationaal team van astronomen heeft een van de helderste, niet-repeterende snelle radioflitsen (FRB's) die ooit is waargenomen, gelokaliseerd in een nabijgelegen sterrenstelsel. De onderzoekers (van onder andere McGill in Canada, ASTRON en de Universiteit van Amsterdam) hebben met deze ontdekking nieuw inzicht opgedaan in de herkomst van de snelle radioflitsen, die een van de grootste mysteries binnen de astrofysica vormen. De resultaten zijn vandaag gepubliceerd in twee artikelen in The Astrophysical Journal Letters.

Met behulp van de James Webb-ruimtetelescoop heeft een team onder leiding van het Southwest Research Institute (SwRI) een voorheen onbekende maan ontdekt die rond Uranus draait, waardoor het aantal bekende satellieten van de planeet is uitgebreid tot 29. De ontdekking werd gedaan tijdens een observatie van de ruimtetelescoop op 2 februari 2025.

Een internationaal team van astronomen, onder leiding van het Cosmic Frontier Center van de Universiteit van Texas in Austin, heeft het verste zwarte gat ooit bevestigd geïdentificeerd. Het zwarte gat en de melkweg waarin het zich bevindt, CAPERS-LRD-z9, zijn aanwezig 500 miljoen jaar na de oerknal. Dat plaatst het 13,3 miljard jaar in het verleden, toen ons universum nog maar 3% van zijn huidige leeftijd was. Het biedt dus een unieke kans om de structuur en evolutie van deze raadselachtige periode te bestuderen.

Astronomen hebben ontdekt wat mogelijk een enorme ster is die explodeert terwijl hij een zwart gat probeert op te slokken, wat een verklaring biedt voor een van de vreemdste stellaire explosies die ooit zijn waargenomen. De ontdekking werd gedaan door een team onder leiding van het Center for Astrophysics | Harvard & Smithsonian (CfA) en het Massachusetts Institute of Technology (MIT) als onderdeel van het Young Supernova Experiment.

Astronomen die gebruikmaken van NASA's James Webb-ruimtetelescoop hebben sterk bewijs gevonden van een reusachtige planeet die rond een ster draait in een ster systeem dat het dichtst bij onze eigen zon staat. Op slechts 4 lichtjaar afstand van de aarde is het drievoudige ster systeem Alpha Centauri al lang een aantrekkelijk doelwit in de zoektocht naar werelden buiten ons zonnestelsel.

Door de droogte zijn Namibische woestijnolifanten gedwongen om water te zoeken in de buurt van menselijke nederzettingen. Maar ontmoetingen tussen mensen en deze reusachtige zoogdieren lopen vaak uit op tragedies. Olifanten worden neergeschoten en hun populatie neemt af. Een natuurbeschermingsproject dat gebruik maakt van een combinatie van GPS-gegevens en satellietbeelden met hoge resolutie probeert de twee soorten te helpen vreedzaam naast elkaar te leven.

De NISAR-satelliet (NASA-ISRO Synthetic Aperture Radar), uitgerust met een geavanceerd radarsysteem dat een dynamisch, driedimensionaal beeld van de aarde met ongekende details zal produceren, is succesvol gelanceerd vanaf het Satish Dhawan Space Centre in Sriharikota, Andhra Pradesh, India. De satelliet is gezamenlijk ontwikkeld door NASA en de Indian Space Research Organisation (ISRO) en vormt een cruciaal onderdeel van de civiele ruimtevaart samenwerking tussen de Verenigde Staten en India, die eerder dit jaar door president Trump en premier Modi werd benadrukt.

De Hubble-ruimtetelescoop en het Chandra-röntgenobservatorium van NASA hebben samen een nieuw mogelijk voorbeeld van een zeldzame klasse zwarte gaten geïdentificeerd. Deze heldere röntgenbron, NGC 6099 HLX-1 genaamd, lijkt zich te bevinden in een compact sterrencluster in een reusachtig elliptisch sterrenstelsel. Slechts enkele jaren na de lancering in 1990 ontdekte Hubble dat sterrenstelsels in het hele universum in hun centrum superzware zwarte gaten kunnen bevatten die miljoenen of miljarden keren zwaarder zijn dan onze zon.

Astronomen hebben een reusachtige exoplaneet ontdekt, tussen drie en tien keer zo groot als Jupiter, die zich schuilhoudt in de wervelende schijf van gas en stof rondom een jonge ster. Eerdere waarnemingen van deze ster, MP Mus genaamd, suggereerden dat hij helemaal alleen stond zonder planeten in een baan om hem heen, omgeven door een karakterloze wolk van gas en stof.

Stel je een ruimtetelescoop voor met een spiegel die 50 meter breed is! Dat is groter dan de breedte van een voetbalveld in Groot-Brittannië en bijna acht keer zo breed als de James Webb Space Telescope. Stel je nu voor dat deze enorme spiegel niet gemaakt is van precies gefabriceerde glazen segmenten, maar van vloeistof die in de ruimte zweeft. Dit klinkt misschien als sciencefiction, maar het is het baanbrekende concept achter de Fluidic Telescope (FLUTE), een gezamenlijk project van NASA en Technion dat een revolutie teweeg kan brengen in de manier waarop we het heelal verkennen.

IJs in de ruimte is anders dan de kristallijne (sterk geordende) vorm van ijs op aarde. Decennialang hebben wetenschappers aangenomen dat het amorf is (zonder structuur), waarbij koudere temperaturen betekenen dat het niet genoeg energie heeft om kristallen te vormen als het bevriest. In de nieuwe studie, gepubliceerd in Physical Review B, onderzochten onderzoekers de meest voorkomende vorm van ijs in het heelal, amorf ijs met een lage dichtheid, dat als bulkmateriaal voorkomt in kometen, op ijzige manen en in stofwolken waar sterren en planeten ontstaan.

Astronomen hebben de ontdekking bevestigd van een zeldzame hemelgast: een komeet van buiten ons zonnestelsel. Dit interstellaire object, dat officieel de naam 3I/ATLAS heeft gekregen, is pas het derde interstellaire object dat ooit is waargenomen, na de beroemde 1I/ʻOumuamua in 2017 en 2I/Borisov in 2019.

Astronomen hebben de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) gebruikt om in het vroege heelal te kijken en de bouwstenen van sterrenstelsels tijdens hun vormingsjaren bloot te leggen. Het CRISTAL-onderzoek, dat staat voor [CII] Resolved ISM in STar-forming galaxies with ALMA, onthult koud gas, stof en klonterige stervorming in sterrenstelsels zoals ze er één miljard jaar na de oerknal uitzagen.

Muon Space heeft de eerste thermische infraroodbeelden van zijn FireSat Protoflight-satelliet vrijgegeven, een mijlpaal voor de speciale constellatie voor het detecteren van bosbranden van het bedrijf. De beelden, gemaakt met behulp van een zeskanaals multispectraal infraroodinstrument, laten zien dat de satelliet in staat is om thermische signaturen vanuit de ruimte te detecteren en te meten.