Een sterrenbeeld is een verzameling sterren die ogenschijnlijk een figuur vormen wanneer we deze sterren met denkbeeldige lijnen verbinden. Vanop aarde lijken deze sterren die een sterrenbeeld vormen dicht bij elkaar te staan maar in het heelal bevinden deze sterren zich vele lichtjaren van elkaar. Sterrenbeelden hebben een rijke geschiedenis en hebben veelal namen gekregen die afkomstig zijn uit de Griekse of Romeinse mythologie of van dieren. de huidige indeling van de sterrenbeelden is voornamelijk gebaseerd op de sterrenatlas die in 1603 werd uitgegeven door de Duitse sterrenkundige Johannes Bayer. In dit artikel bespreken we het minder bekende sterrenbeeld Kompas (Pyxis).
Algemeen
Pyxis is een klein sterrenbeeld dat geïntroduceerd werd door de Franse astronoom Nicolas Louis de Lacaille onder de naam 'La Boussole' dat hij later vertaalde in het Latijn als 'Pyxis Nautica' (scheepskompas). Samen met de sterrenbeelden Kiel (Carina), Achtersteven (Puppis) en Zeilen (Vela) maakt Kompas deel uit van het klassieke sterrenbeeld Schip Argo, wat tegenwoordig geen officieel sterrenbeeld meer is. Het sterrenbeeld mag niet verward worden met het sterrenbeeld Circinus, welke het type kompas voorstelt dat gebruikt werd door een cartograaf. Aangezien het een modern sterrenbeeld is er geen mythologie aan verbonden. In grootte is Pyxis het 65ste sterrenbeeld. Het sterrenbeeld is vanuit België en Nederland niet zichtbaar. De beste maand om dit sterrenbeeld waar te nemen vanop het zuidelijk halfrond is maart.
Aangrenzende sterrenbeelden
- Hydra
- Puppis
- Vela
- Antlia
Wat zijn de belangrijkste sterren?
De helderste ster in dit sterrenbeeld is Alpha Pyxidis. Deze reuzenster van spectraalklasse B heeft een schijnbare helderheid van magnitude 6,7 en bevindt zich op een afstand van 880 lichtjaar van ons. De tweede helderste ster in dit sterrenbeeld is Beta Pyxidis. Deze dubbelster heeft een helderheid van magnitude 4 en bevindt zich op een afstand van 420 lichtjaar. Beta Pyxidis heeft een straal die 28 maal groter is dan die van de Zon en de begeleider van deze ster heeft een helderheid van magnitude 12,5.
Welke andere objecten zijn er te vinden in Pyxis?
In het sterrenbeeld Kompas kunnen we de prachtige planetaire nevel NGC 2818 terugvinden. Deze planetaire nevel bevindt zich in een open sterrenhoop op een afstand van ongeveer 10 400 lichtjaar van ons. De nevel heeft een visuele helderheid van magnitude 8,2 en een straal van 3,25 lichtjaar. Naast een planetaire nevel kunnen we in het sterrenbeeld Kompas ook het balkspiraalvormig sterrenstelsel NGC 2613 waarnemen. Dit sterrenstelsel heeft een visuele helderheid van magnitude 10,6 waardoor deze enkel met grotere telescopen zichtbaar is. NGC 2613 bevindt zich op een afstand van ongeveer 60 miljoen lichtjaar en werd op 20 november 1784 ontdekt door William Herschel. In het sterrenbeeld Kompas kunnen we ook de open sterrenhoop NGC 2627 waarnemen. Dit is een open sterrenhoop met een visuele helderheid van magnitude 12 die zich op een afstand van ongeveer 8 000 lichtjaar bevindt. NGC 2627 bevindt zich ten zuidwesten van de ster Zeta Pyxidis.
De prachtige planetaire nevel NGC 2818 in het sterrenbeeld Kompas - Foto: NASA/ESA
